|
|
Copyright -
1991
|
|
Homepage | BEST
VIEWED SCREEN RESOLUTION 1024 x 768
|
5
10
15
|
- 1-2. Tutti n Sicilia
chiancinu, si chianci nta tutti li punti di l'Isula. A Carini nun sulu
si chianci, ma c'e` lu luttu nta ogni casa. A Carini la Barunissa nun
sulu e` canosciuta ma e` amata assai.
- 3. Ma cu la purta sta
nutizia accussi dulurusa? Cui fu l'auturi di sta grannissima
disgrazia?
- 4. Na mmalidizioni ci
avissi arrivari: chi nun pozza aviri mai paci nta lu cori.
- 5. Aiu la menti nta na
cunfusioni, nun sacciu cchiù chi pinsari; lu cori l'aiu vunciu di
duluri, lu sangu m'acchiana: comu si vulissi nesciri di fora.
- 7. Vurrissi chi na
canzunedda china di piata` dicissi lu duluri chi sentu pi dda
culunna di sostegno chi veni a mancari nta me casa. Pari comu si lu
pueta fussi n'amicu o un parenti!
- 10. Veru bedda, comu na
stidda brillanti ca nenti la po` ammucciari. Di na biddizza
abbaglianti.
- 11. La stidda cchiu`
bedda nta lu celu di li sarafini, comu na stidda di lu paraddisu.
- 13. Chisti versi
(13-24), secunnu Federico De Maria, foru scanusciuti a
Salomone-Marino: nfatti nta la so edizioni nun esistinu.
- 14. Mischinedda. Quannu
affacciava a lu barcuni pareva la luna ca cu lu so lustru alluminava a
tutti. La so bunta` tuccava a tutta la so genti. Comu la luna,
puru idda alluminava, cu la so biddizza e bon cori, tutta la chiana di
Carini. Faceva beni a tutti li so genti, da lu munti a lu mari.
- 15-19. Comu la luna di
lu celu porta luci e aiutu a tutti quannu c'e` scuru, accussi la
Barunissa di lu Casteddu porta aiuto e ristoru a tutti li so suggetti
vicinu e luntanu e chiddi ricambianu cu tantu amuri la Signura.
|
20
25
30
|
- 21. La Sicilia e` nta un
duluri prufunnu. Si rinnova la disperazioni du secunnu versu.
- 22-23. La turri, lu
Casteddu, e` macchiatu di sangu e anchi l'atari sunnu macchiati di
sangu: lu sacrilegiu fu fattu. A nuiatri nni resta sulu lu chiantu.
- 24. Chist'ottava,
ripurtata da Luigi Galanti, e` cchiu` completa. Chidda di
Salomone-Marino (vidi sutta) e` frammintaria e manca di
continuita` . Infatti parissi comu si chidda di Salomuni-Marinu
fussi a comminazioni di dui ottavi, di cui la secunna, sempri di
Galanti, e` ripurtata a la fini di lu poemettu, come epilogu:
Ucchiuzzi fini di vermi manciati
ca sutta terra vurvicati siti
d'amici e di parenti abbannunati
di lu me amuri parrati e diciti
Pinsati a idda e cchiù nun la turbati
ca n gnornu comu a idda ci sariti,
limosina faciti e caritati
ca n gnornu vi la truviriti.
(SM.13-20)
- La realita`
crudeli di la tragedia si fa presenti nta l'occhi manciati, ma i
ricordi d'amuri e di li so' biddizzi cuminciano a pigghiari forma nta
la menti tantu confusa. L' amanti (o l'auturi?) chiama a testimuniari
di ddu granni amuri li ucchiuzzi fini ca mentri pi iddu sunnu
indimenticabili (chi nun mi lassati), da l'amici e da li parenti sonnu
gia` sunnu compretamenti scurdati. Ma iddu nsisti nta lu ricordu, quasi
comu si nun cridissi a la rialita` e dumanna a ddi occhi di
parraricci d'amuri.
|
|
|
35
40
45
50
|
- 32. La cunfusioni nta la
menti di lu pueta, duna postu a na rassegnazione dulurusa di l'anima.
È comu si fussi statu pigghiatu di na prufunna solitudini e cerca
cunfortu nni la cumpagnia di ogni cosa, ma non di omini, dumannannu a
la natura di chianciri cu iddu la grannissima perdita; di mittirisi a
luttu pi ddu ncumprinsibili dilittu chi livò ha a tutti la bedda
Barunissa.
- 33. O soli, o luna nun
v'affacciate cchiù.
- 34. Chidda chi vi dava
li raggi e vi faceva beddi cu la sô biddizza, nun c'è cchiù.
- 35. Li raggi di li sô
occhi nnamurati facevano beddi lu suli e la luna. Tuttu era beddu
mentri chi idda era viva.
- 36. Acidduzzi di l'aria
nun cantati cchiù, nun vulati cchiù, mmatula circati a chidda chi era
la ragiuni di gioia a tutti cu la sô prisenza.
- 38. Puru li varcuzzi di
lu mari hanno l'anima e sunnu priati di isari li viliddi a luttu.
- 40. Cioè, chiddi niuri
chi sunnu lu signali ncunfundibili di duluri di cui pirdiuu na pirsuna
amatissima.
- 42-43. Chidd=Amuri chi
mpera e chi vinci tuttu e tutti, sta vota pirdiu la battagghia e
A...chianci la mala sfurtuna picchì nun c'è cchiù postu pi tia nta
Addu gran curuzzu...
- 44. Lu tema di li
diminutivi, tantu caru a lu pueta, e veramenti beddu nta la lingua
siciliana, cuntinua.
- 45. Lu tagghiu, tra vita
e morti, è nettu. Di tuttu chiddu chi un mumentu prima era lu
splinduri di lu munnu, nun nni restanu mancu li tracci. Manca la luci
di l'amuri ca fu struncatu; e lu scuru fittu di la morti cadiu supra
lu curuzzu, l'ucchiuzzi, e la vuccuzza. Di tutti li sô biddizzi nun
nni resta mancu l'ummira.
- 46. A lu duluri passivu,
rassegnatu di lu pueta mpruvvisamenti si suvrapponi la raggia di sta
granni uffisa contru l'amuri. È lu scutimentu di li sensi chi si
arruspigghianu doppu essiri stati misi nni lu sonnu di lu
sbalordimentu di la nova dulurusa. Lu sangu sparsu grida minnitta.
- 47. Ddu sangu russu a lu
muru. La stampa di sangu chi lassò la Barunissa a lu muru mentri chi,
stannu pi cadiri, circò sustegnu cu la mano . La liggenda popolari
dici chi, nta li notti di luna, la stampa di la manu nsangata di la
Barunissa riapparisci a lu muro unni idda si appuiò mentri cadeva.
- 48-51. Ma sta minnitta
virrà da Diu chi cu la Sô Giustizia divina, chi camina lentamenti, cu
li piedi di chiummu, raggiungi senza falliri ddu cainu cioè,
l'assassinu.
|
|
|
55
60
65
70
75
|
- 52. Sti versi, da lu 52
a lu 165, nta lu testu di Salamuni-Marinu sunnu numirati 169-182. Pi
lu tema di forti duluri chi mostranu, li traspurtai nta l'esordiu,
unni mi parinu cchiù vicini a la canzunnedda rispittusa e cchiù
apprupriati (a lu statu d'animu di lu pueta.). Doppu l'improvvisu
scattu di raggia, l'animu di lu pueta ricadi nta lu forti duluri di la
mmensa perdita e si rammanica di nun aviri pututu cummigghiari di
ciuri lu corpu senza vita di la Barunissa.
- 53. Iu nun vitti cchiù
lu tô fazzuni (la facci), li tô espressioni. È na parola antica, ca
nun si usa cchiù.
- 54. Lu pueta si senti
moriri, ci manca lu rispiru, lu duluri è nsuppurtabili, comu si ci
mancassi l'aria.
- 55. In ginocchiu supra
la balata di la tô sipurtura.
- 56. Lu pueta si rivolgi
a lu sô ngegno, a la sô menti (musa?) e l'implora a mettirisi l= ali;
di mustrari lu megghiu chi pô nta stu mumentu di terribili tragedia, a
descriviri stu niuru, e prufunnissimu duluri.
- 58. Pi putiri descriviri
sti lacrimi, stu duluri opprimenti.
- 59. Ci vulissi na menti
granni, veramenti ntilligenti (comu chidda di re Salamuni).
- 61. La mala furtuna, sta
perdita mmensa, cio è di la sô "Barunissa", lu ittò nta
n=abissu prufunnu. Di novo lu tema di confusioni e sbalordimentu, unni
la menti nun trova li megghiu paroli pi descriviri sta tragedia.
- 62-63. L'animu sô resta
senza cunfortu e senza aiutu. Picchì nun si sapi rassignari e arresta
nta lu menzu di la timpesta di lu duluri.
- 65. Tuttu finiu. Puru lu
pilota di la varcuzza è mortu. Lu pueta quasi ca si fa vinciri di lu
duluri, e pari comu si nun vulissi nesciri cchù di stu statu d'animu,
comu si l'avissi iddu la curpa di tutta la situazioni. È macari stancu
di campari e voli moriri puru iddu.
- 66. L'auturi ncomincia
lu raccuntu di la sfurtunata storia d'amuri ca si conchiudi cu la
tirribili tragedia, unni chi la Barunissa perdi la vita e Carini perdi
la sô benefattrici.
- 67. Gira di longu tempu
attornu a lu Casteddu. O gira pi longu tempu, cioè cuntinuamenti? Pari
ca cuntinuamenti fussi la nterpretazioni cchiù spiegabili quannu la
parola si collega a li versi siguenti di l'api chi gira attornu a li
ciuri, e a lu teniri di vista li finestri tuttu lu iornu.
- 68. Lu Vernagallu è di
famigghia ristucratica.
- 69. Teni lu vantu di la
giuventù: è un beddu picciottu, và, sparti ca è riccu.
- 70. Giria, senza
firmarisi, attornu a lu Casteddu, comu l'api d'aprili, sta attornu a
li ciuri pi sucaricci lu meli.
- 72. Di l'arba finu a lu
scurari, da la matina a la sira, sempri.
- 73. Teni di vista li
finestri pi putiri dari n'ucchiata a la sô bedda, n casu ca
s'affacciassi.
- 74. È comu u spirdu
onniprisenti, iddu è sempri unni si trova la sô amata: quasi ca
anticipa li muvimenti d'idda. Ora lu viditi a la chianura suttastanti
a lu Casteddu, supra di un cavaddu baiu, ca pari ca vola senz'ali,
comu l'amuri di lu cavaleri.
- 76. Ora lo viditi a la
cresia, unni chi idda va ala Missa, e la talia cu dd'occhi ca ci
sfaiddianu d'amuri.
- 78. Ora si trova nta lu
iardinu, di notti, cu lu minnulinu, a fari la sirinata a la sô bedda,
cantannu e sunannu.
|
|
|
80
85
90
95
|
- 80. Ch'immagini veru
bedda e pura! Nun è forsi lu gigghiu simbulu di purità? Lu versu chi
segui lu cunferma. Stu parauni è fatto cu la Barunissa, prima c'avissi
l'affari amurusu cu lu Virnagallu.
- 81. Lu solitu vizziggiativu
tantu beddu nta la lingua siciliana. Ammugghiatu nta li sô stissi
petali; quasi ancora chiusu, comu si nun vulissi grapiri, affruntusu e
scantulinu.
- 82. Cerca di scansari,
di evitari tutti ddi suspiri ansiusi, ca sunnu lu signu di l'amuri, n'amuri,
e idda lu sapi, versu na rilazioni mpussibili. E picchì allura pasciri
stu focu diliteriu?
- 83. Nun duna retta a
tutti ddi premuri chi ci mostra ddu giuvini nnamuratu: a lu sô
cumpariri supra ddu cavaddu viloci nta la chianura; a li sô sguardi
chini di arduri ogni vota chi la vidi.
- 84. Ma idda di dintra
adduma cu ciammi putenti; li ciammi d'amuri chi distrugginu la menti.
- 85. Quasi mpazzisci, si
cunfunni. Pirchì nun sapi chiddu chi fari nta sta situazioni, o pirchì
cerca di vinciri sti sintimenti sbagghiati?
- 86. La menti si
sfirnicia circannu na soluzioni, mentre dda bedda mmagini d'iddu l'avi
sempri prisenti nta lu ciriveddu.
- 88. E mentri cerca dda
soluzioni, chidda cchiù onorevuli, li frecci d'amuri si fannu cchiù
putenti e dulurusi e la vincinu: -Comu poi risistiri, comu poi
mantiniri li sintimenti Catarina.-
- 90. Infatti la menti nun
è forti, nun àvi putenza contru l'amuri.
- 91. Pirchì l'amuri vinci
tuttu. Veni n menti l'osservazioni di Dante, a propositu di Francesca
da Rimini (Infernu, Cantu Quintu): -Amor che a nullo amato amar
perdona...-
- 92. Stu ciuriddu ca
nasciu cu l'autri ciuri di primavera... St'amuri nicareddu
d'apprincipiu, propriu comu n ciuriddu, è comu un ciuri natu a
primavera.
- 93. Sbucciò nta marzu, a
pocu a pocu.
- 94. Aprili e maiu lo
vittiru cumpritamenti apertu e nni guderu l'adduri. Si parra sempri di
l'amuri chi crisci e si fa sempri cchiù granni e accumincia a nesciri
di la peddi, di la facci e di l'occhi di dda bedda figghia.
- 95. Pigghiò focu, svampò
cu lu suli di giugnu: l'amuri.
- 96. Stu focu, chi è nta
lu cori, adduma continuamenti, senza firmarisi, quasi comu si fussi
svampatu di na forza supiriuri di la forza umana.
- 97. Svampa continuamenti
ma nun cunsuma: è como si fussi n'immagini eterna.
- 98. Ddi taliaturi
sfavillanti, ddu girari continuu attornu a lu Casteddu, tutti li
primuri di lu giuvini nnamoratu, arrivaru a lu cori di la Barunissa.
Ora lu gran focu di st'amuri duna vita a dû cori, cioè li dui nun
ponnu cchiù campari l'unu senza l'avutra.
- 99. Pirchì l'amuri li
attira l'uno all'avutru como na calamita, di na manera fatali.
|
|
|
100
105
110
115
120
125
|
- 100. Scurdannusi li
reguli suciali, la leggi di l'onuri di famigghia e anche l'obbricu
verso Diu (tali è la forza di l'amuri), l'idilliu accumincia. L'amuri
d' idda, ca si rifiutava di mustrarisi pi rispettu e pi scantu, ora si
sbela cu tutta la sô putenti forza. Finarmenti, doppu tantu suffriri,
la filicità l=ammogghia. Oh, chi vita duci, nun c'è nenti chi mancu ci
assimigghia.
- 101. Godirila ni la
manera cchiù china? Megghiu, a lu chiurmareddu di la filicità.
- 102. Lu suli di lu celu
cumpiaciutu e affascinatu da stu granni e filici amuri, si ferma a
guardarli.
- 103. E li raggi di lu
suli li circunnanu, fannu comu na rota, ammogghianu li dû amanti. Nta
sti dû urtimi versi, i dui amanti, cumpritamenti pigghiati di la
filicità biata, si scordanu tuttu, pari comu si s'avissi firmatu puru
lu tempu pi iddi.
- 104. Una sula catina, un
sulu amuri, attacca li du' curuzzi, ca sbattinu nsemmula, a lu stissu
tempu, si amano ardentementi. La filicità chi ora l'abbinci fici tuttu
lu munnu beddu, riccu e culuritu, di na ricchizza nobili, di lu culuri
di l=oru e di li culura dilicati di la rosa.
- 108. Ma l'oru porta la
nvidia di tutti, puru la filicità è ragioni d'invidia, e la rosa è di
picca durata.
- 110. La filicità, li
ricchizzi di lu munnu, sunnu comu la scuma di l'unni di lu mari, di
picca durata, e la rosa appassisci prestu e li sô petali cadinu morti.
L'immagini di la rosa spampinata, cioè senza petali è veramenti
efficaci e fa arrizzari li carni.
- 115-116. Munacheddu...
Sta vota lu diminutivo è sarcasticu. L'autori havi sulu disprezzu pi
sta spia chi di niziativa sô si presenta a lu palazzu di lu Baruni e
voli assolutamente parrari cu iddu, anchi si è tardu di sira. Lu
Baruni, s'avia già ritiratu pi dormiri. Foru tutta la notrti nsemi.
- 117. Si l'hannu a fari
la cunfirenza.... Veramenti è lu fratacchiuni chi havi tanti cosi di
cuntari, voli essiri sicuro ca lu Baruni veni curpitu nta lu centru di
lu cori, pi essiri certu di lu risurtatu: l'amuri di li dui nnamurati
fattu bruttu di milli minzogni pi purtari lu Baroni a un puntu di
raggia ca è senza ritornu.
- 118. Chi facci nfusca
chi avi lu Baroni quannu s'affaccia pi salutari lu monacu.
- 119. Chistu è lu signu
di la timpesta.
- 120. Lu monacu nesci da
lu palazzu ridennu. È comu si fussi na mmagini diabolica chi ridennu si
strica li manu contentu di la tragedia ca cumminò.
- 121. Mentri nta la sô
stanza lu Baruni sdillinia, perdi la ragiuni pi la raggia.
- 122. Puru la natura avi
lu prisentimentu di na terribili tragedia: la luna s'ammuccia arreri
li negghi ittannu lu Palazzu e li campagni attornu nta nu scuru
spavintusu, comu si la luna nun vulessi vidiri chiddu c'avia a
succediri.
- 123. Lu iacopu, aceddu
di malaguriu, fa cucu e vola scantatu puru iddu.
- 124. C'è comu un sensu
di morti, nta tuttu stu pezzu di raccuntu.
- 127. La dicisioni di lu
Baruni, dittata da l'orgogliu firutu e di lu codici d'onuri, è viloci.
La raggia ci fa passari puru la stanchizza. Si vesti e si arma cu
furia. Duna l'ordini a l'omini sô, di prepararisi, e, ora, sprunannu a
sangu lu sô cavaddu, spinci a l'omini sô diaccumpagnallu anchi si è
ancora notti.
|
|
|
130
135
140
145
|
- 128. L'arba scinni di lu
celu cu lu culuri di la rosa, dilicatu... Ma comu si fa a spiegari
'ncarnatedda? È lu miraculu di la nascita, di la vita, di n ' avutru
iornu.
- 129. Supra la schina di
l'isola di Ustica, ddà, a l'orizzonti marinu, d'unni ca nta li iurnati
veru chiari, di Carini si vidi la linia di l'isula d'Ustica.
- 130. La rininedda vola e
canta filici. Chistu è n'acidduzzu assai dilicatu e gintili, timitu e
vivaci. L'analugia cu la Barunissa, felicissima prima e tirribilmenti
scantata poi, è lu priludiu a l'orribili scena chi sta pi succediri.
- 131. S' aisa versu
l'avutu nta lu celu pi salutare lu suli chi sta nascennu . È veru
granni la cuntintizza di essiri nnamorati, e sudisfatti nta l'amuri.
- 132. Ma lo spriveri
tintu e amminazzanti si ci para davanti e ntirrumpi dda duci vita.
- 133. N'avutru
vizziggiativu ironicu: l'ugnidda nun sunnu l' ugna nichi, ma
l'artigghi chi l'aceddu rapaci si voli liccari.
- 134. Scantata, si nni
trasi nta la gnuni cchiù funnuta di lu nidu.
- 135. Mittennusi n sarvu
a stentu, quasi pi miraculu. Nun è accussì pi la Barunessa, chi la
furia e la ferocia di lu patri e cchiù forti di chidda di lu spriveri.
- 136. Nun s'arrisica
cchiú mancu d'affacciari.
- 137. E nun pensa cchiú
mancu a cantari, tantu è attirrita.
- 138. Lu scantu, lu
tirruri di la Barunissa a la vista di lu patri, è simili a chiddu di
la rinina a la vista di lu spriveri. Pô essiri chi la Barunissa aveva
cocchi nimma ca sô patri fussi vinutu a la canuscenza di quarchi
particulari di l'affari chi idda avia cu sô cucinu, di docu si parti
lu tirruri chi ci veni a la vista di sô patri c'arriva n cumpagnia di
omini armati e all'impruvvisu.
- 140. La Barunissa era
affacciata a lu barcuni cu li sô dami di cumpagnia.
- 141. A gudirisi,
sudisfatta, l'affacciari di lu suli.
- 142. L'occhi a lu celu
comu si fussi ncantata da l'azzurru di la matinata e cu la menti a
dd'amuri chi la fa mmensamenti filici.
- 143. L=urtima ragiuni di
li sô desideri e di la sô vita.
- 144. Vidu viniri na
cumpagnia di cavaleri.
- 145. Idda guarda
attentamenti dda negghia di pruvulazzu chi si isa nta la luntananza e
doppu n pocu avi la cunfirma ca è na cumpagnia di cavaleri.
St'affirmazioni di canuscenza chi avveni dintra la sô testa e lu sô
cori (idda lu sapi lu tortu chi ha fattu) ci dicinu chiddu chi avi a
succediri d'un mumentu a l'avutru. Idda nun pô canusciri visualmenti
ca è sô patri a tanta distanza, ma lu cori e lu sangu hannu la vista
cchiù putenti di l'occhi. La riconuscenza di l'offisa chi ha fattu a
lu patri, l'aviri macchiatu l'onuri di la famigghia, ci dicinu ca lu
iocu finiu e chi chiddu è sô patri chi veni, e ci dicinu puru la
ragiuni pirchì veni.
- 148. Lu sapi pirchì
vinni, ma nta n'urtimu filu di spiranza, spirannu nta l'impossibili ci
dumanna tripidanti:-Pirchì vinistivu?
|
|
|
150
155
160
|
- 149. Cu lu stissu
"vui", chi si usa nta li famigghi nobili, cu cui la figghia
si vota cu sô patri, lu patri rispunni a la figghia. Mentri nta lu
"vui" di la figghia c'è tripidazioni, tirruri, rispettu, e
anchi un filiddu di spiranza, (cu sa, l'amuri di lu patri fussi cchiu'
forti di la raggia), nta lu "vui" di lu patri c'è dda ummira
orribili di friddizza di unu chi di la figghia canusci sulu lu nomu,
mentri, nta la sô furia si scurdò lu rapportu di sangu chi esisti tra
iddu e sô figghia , e la risposta è sempricimenti agghiaccianti :- ...
vi vegnu a mmazzari.-
- 150. Facitimi campari
n'avutr'anticchiedda, datimi n'autru pocu di tempu.
- 151. Pi chiamari lu
cunfissuri, pi moriri ricunciliata a Diu, dopu aviri cunfissatu li
piccati. A lu tirruri di aviri realizzatu ca lu patri vinni cu lu
pinseru d'ammazzalla e cu la cunfirma di lu patri, ca chiddu chi pensa
è veru, ci trasi, nta lu sô cori, comu na rassignazioni. Tanti pinseri
brucianti nta ddi mumenti ci passano pi la menti, nta ddi picca attimi
di tempu chi appi: cui la purtò a stu puntu? Cui ci fici fari sti sbagghi
accussi grossi? St'amuri illecitu, senza dubbio. E cui la purtò a
scurdarisi tutti li reguli chiari e lampanti di st'amuri pruibutu.
Forsi la liggi di la famigghia chi avia l'urtima parola supra lu
distinu di li figghi? E pirchì stu patri ora è accussì nferucitu e nun
la voli pirdunari? Ammenu ci dassi lu tempu di farisi pirdunari di
Diu...
- 152. La risposta di lu
patri è fridda, e ddu friddu e rispittusu "vui" veni
canciatu cu lu tu chinu di disprezzu: -È da tanti anni ca ti
diverti...-
- 154. Ormai lu tô tempu
arrivò, nun c'è cchiù tempu di pentiriti.
- 155. Manccu di farrti
pirdunari di Diu. La firocità di lu patri passa l'immaginazioni: è
(iddu) tantu arraggiato quantu è spiatatu, e nun avi pietà mancu di
l'anima di la figghia.
- 156. Paroli amari, tirribili,
chini di rancuri prufunnu, quasi quasi di odiu, certamenti di minazza.
- 157. E' lu patri
c'ammazza la figghia? Parissi comu s'iddu nescissi la spata, ma poi...
duna l'ordini a uno di li sô omini? -...e cassaci lu cori.- Cioè, tu,
spaccacci lu cori. Prima di ora nun c'è signali ca ci fussi quarchi
autru a participari nta l'omicidiu; anchi si iddu avi li sô omini, nun
pari giustu ca un Baruni dassi un ordini simili a un omu qualunqui.
Ntantu li versi appressu cunfirmanu sta tiuria ca n=autra pirsuna è partecipi.
- 158. Nun sbagghiari la
mira.
- 159-163. Lu pueta, comu
nu stunatu, discrivi, cu paroli semprici, la morti orribili di la
Barunissa. Quannu lu patri ci leva ogni spiranza, idda scappa pi
sarvarisi, e, mentri scappa, lu primu corpu la pigghia a li spaddi,
mentri lu secunnu corpu, forsi nta n'autra stanza, ci arriva finu a lu
cori.
|
|
|
165
170
175
180
185
|
- 164. Quantu scunfortu pi
dd'arma nfilici. Quasi nun tantu pi lu fattu ca sta pi moriri, quantu
pi lu fattu ca nuddu nta lu Casteddu s'intrometti. La fannu moriri
sula, senzaaiuto, senza cunfortu, n manu a la raggia e a la furia di
lu patri.
- 166. Stanca, sfinuta.
Nta stu casu, abbattuta pi la perdita di lu sangu e pi lu
scantu,circava li sô dami, i servi. Di amici idda l'aveva trattati
sempri a tutti.
- 167. Scappava di na
stanza a l'avutra circannu di sarvarisi.
- 168. Chiamannu cu li
grida i "Carinisi", cioè l'amici di dintra lu stessu
Casteddu.
- 169. Ammenu la vinissiru
a aiutari pirchì lu patri la voli ammazzari.. Sta parola (scannari)
àvi n’ efficacia orribili. Chista è la parola chi si usa pi diri
d'ammazzari l'armali, tali è l'inumanità di lu patri.
- 170. Nun si vidennu
aiutari di nuddu e vidennnu chi oramai sta murennu, si vota malamenti
contru ddi stessi amici a cui avia datu tantu di affettu e di li sô
ricchizzi. Nta l'urtimi mumenti di la sô vita la Barunissa è pigghiata
di un tirribili scantu, tirruri, rassignazioni, scunfortu e nfini
dispirazioni. Dispirata di vidirisi abbannunata, dispiratadi vidirisi
moriri senza la cumpagnia di la famigghia, senza lu cunfortu di lu
cunfissuri e senza l'aiutu di l'amici, sula e assicutata comu n'armalu.
- 171. La morti crudeli
l'arriva; chidda di la dispirazioni è l'urtima vuci chi pô dari.
- 172. L'urtima vuci e
l'urtimu rispiru.
- 174. L'urtima vuci china
di duluri.
- 175. E poi mori. Pirdiu
tuttu lu sangu da li firiti e puru u culuri chi c'è n vita.
- 177. Ora che è morta la
vostra Patruna, la vostra benifattrici.
- 178. Ddu ciuri beddu chi
ciuriu a Carini (pari sulitariu nta la so' biddizza), ora è mortu.
- 179. Nta lu sô cori
adduluratu lu pueta trova postu puru pi l'odiu contru ddu cani
tradituri (lu munacheddu) di cui è la curpa di sta terribili tragedia.
- 180. La marvagità di lu
patri (forsi pintutu ora) nun si opponi cchiù a chiddu ca succedi
attornu lu corpu mortu di la figghia, e la pietà, la tennirizza, la
commozioni straripanu da lu cori di lu pueta. Lu pueta spinci li preti
a binidiciri la morta e accumpagnarla a la siburtura.
- 182. Spinci puru lu
populu a accumpagnari la morta cu na gran prucissioni. Ancora oggi si
usa a Carini di accumpagnari li morti finu a lu cimiteru, e la fudda è
tantu granni quantu è la mpurtanza di lu mortu.
- 184-187. Spinci puru a
chiddi cchiù vicini, pi asciucarici da la facci gia` sculuruta di la
Barunissa nfilici, l'urtima goccia di suduri.
|
|
|
190
195
200
205
210
|
- 188. La nutizia arrivò
subito a lu palazzu, a la famigghia. Li nutizi tinti currunu viloci.
- 189. La nanna appena
sappi di la disgrazia svinni.
- 190. Li sô soru si
tiravanu li capiddi pi lu dolori.
- 191. Sô matri pi lu
dispiaciri annurbo=.
- 193. Lu pugnali nta lu
cori è lu duluri strazianti di na matri chi perdi la sô criatura in un
modu primaturu e >numanu.
- 194. La figghia
scumpariu nta lu giru di na notti.
- 195. Idda, la matri, nta
na nuttata abbianchiò li capiddi ci addivintaru bianchi. Tutta
l'ottava nun è atru chi la descrizioni piatusa di lu forti duluri di
la famigghia, pi la perdita di ddu ciuri chi faceva bedda Carini e
tutta la suciità nobili di Palermu, cu li sô biddizzi e buntà, ed era
la gioia di l'occhi di tutta la sô famigghia.
- 196. Nuddu cchiù
s'interessa a nenti, di li facenni di casa: mancu d'abbivirari li
ciuri nta li grasti; e ddi ciuri morinu quasi pi lu duluri di la morti
di la Barunissa.
- 197. Li finestri
arrestanu suli, senza pirsuni e senza ciuri. "Sulitu", e
spagnolu pi "sulu".
- 198. Lu gaddu chi
cantava nun canta cchiù.
- 199. E sbattennu l'ali
scappa; scappa da ddu spirito di morti chi s=abbattiu dapirtuttu. Lu
duluri di lu pueta, nta tutta la canzunedda rispittusa, è purtatu a lu
puntu cchiù iavutu, facennulu sentiri puru a la natura, la quali, a
stu puntu, perdi ogni forma di vita attornu rimanennu disulata, mentri
quarchi cosa c'arresta viva, scappa di dda scena di sangu.
- 200. La genti di lu
paisi, a dda nutizia s'aggruppa a dui o tri pirsuni.
- 201. Tutti scantati e
addulurati.
- 202. Pi lu paisi si
senti comu lu runziu di lu lapuni, come di na gran fudda chi parra
adaciu, a bassa vuci e tutt'assemi.
- 203. Miscannu a ddu
runziu lamenti e chianti..., ma comu si fa a spiegari rucculi ? Lu
rucculiari è di lu cani chi è firitu o struppiatu, o di lu cani chi si
trova ncagghiatu nta na atmusfera nemica e stintivamente si senti n
piriculu e, pi chissu aula liggirmenti.
- 205. Luntana di la matri
e di l'amanti: cioè luntana da li pirsuni cari. (S'arripeti ccalu
mutivu di li versi 165-170)
- 206. Ammazzata comu
n'armalu, nta n’attimu.
- 207. Senza mancu un
cunfortu riligiusu. La crudiltà di lu Baruni riaccumpari nta la menti
di lu pueta nta tutto lu sô misfattu, pi aviri trattatu la figghia
comu n'armalu.
- 208. Lu bisbigghio
sbalurditu e adduluratu cuntinua: fu brudicata di notti a lu scuru;
quasi pi ammucciari a tutti stu granni delittu.
- 209. L'atmosfera funibri
è accussì pisanti nta dda notti chi anchi lu beccamortu si scanta.
- 210. Poviru amuri,
povira criatura, stu duluri è troppu pisanti pi mia, vinci tutto lu mê
essiri.
- 211. Morta ngiustamenti
(non nnuccentimenti),vurvicata di notti.
|
|
|
215
220
225
230
235
240
|
- 212. Tutta la Sicilia è
turbata a sta nutizia. La Barunissa era amata e ben vista di la genti
vicina e luntana.
- 213. Sta nutizia vola
attraversu lu Regnu, lu regnu di Spagna, a cui appartineva la Sicilia.
Pari comu si la famigghia La Grua fussi na putenti famigghia
aristocratica attaccata puliticamenti a la Corti Spagnola.
- 214. Ma vota facci
quannu sta p'arrivari a lu Signuri di la tinuta di Dainasturi.
Lastissa fama di la disgrazia nun avi curaggiu di farisi canusciri da
lu Vernagallu, chi ancora è a lu scuru di chiddu ca succidiu.
- 215. Cu l'àvi la forza
di culpirlo a lu cori cu sta nutizia (comu fu curputa la matri)?
- 216. Lu giuvini nun sapi
nenti di la sorti di l'amata, perchì è assicutatu di lu Baruni e va
scappannu.
- 217. E si sarba
ammucciannusi a Lattarini, nomu arabu Suk-el-Atterin, quartieri
vecchiu di Palermu.
- 218. Filiari... Lu
solitu beddu ntraducibile Sicilianu chi descrive cchiù assai di quantu
dici. Gira silinziusamenti, quasi a lenta mozioni, di notti, attornu a
lu Casteddu, cu l'occhi appizzati a lu barcuni.
- 219. C'è un silenziu
mistiriusu nta lu Casteddu, comu si nun ci abitassi nuddu.
- 220. Un silenziu
scurusu, senza spiazioni.
- 221. Fa sbattiri lu cori
timurusu cu na putenza furiusa, comu si avissi un prisintimentu.
- 222. Scuria... oppostu
di... chiaria. Chi nun pò vidiri bonu a causa di forti negghia, no di
scuro di la notti, ma pi mancanza di abbastanza luci pi putiri
distinguiri cu l'occhi. È sta fuschia sdisulata chi ammogghia lu
Casteddu mentri lu stagghia sularinu contru lu cielo niuru.
- 224. Tuttu st=episodiu
ora è chiddu di unni vinni la famusa "Fenesta ca lucive", di
Di Giacomo. Accumincia lu lamentu di l'amanti chi cu picca paroli
ricivi la mala nutizia di la scumparsa di l'amata, chi lu lassa
spiritualmenti comu mortu: chi mala fortuna, li finestri sunnu chiusi.
- 225. Di unni
s'affacciava la mia dia adurata.
- 226. Nun s'affaccia
cchiù comu sulia.
- 227. Certamenti è picchì
è malata. Iddu già àvi un prisintimentu tirribili nta lu cuori, quannu
vidi li finestri chiusi, ma la menti ci duna na spiazioni, comu na
scusa,: forsi è malata.
- 228. Nta li paroli di la
matri c'è rammanico pi aviri pirdutu la figghia, e rancuri versu
d'iddu chi nni fu la causa. È na malidizioni: -...Chi fussi maliditta
la tô vita!-
- 229. La tô bedda è morta
e suttirrata. Nta ddu rimproviru, nta dda vuci addulurata c'è quasi
odiu; quasi chi vulissi usari la nutizia comu un pugnali pi
tagghiarici lu cori, comu fu trapassatu lu cori di la figghia: tali è
la rapidità cu cui ci duna la nutizia.
- 230. Vaiu erranti comu
va la luna. Camina senza meta, pirchì nun sapi unni iri, cammina comu
si lu duluri l'avissi addurmisciutu.
- 231. Va circannu la sô
bedda dama.
- 232. La vita è china di
luci, materiali e spirituali; la morti nun po' essiri autru chi scura
ammugghiata di lu mantu niuru di la notti, brutta.
- 233. Descrizioni di
l'orribili crozza chi senza occhi vidi e priva di ucca parra.
- 234. Iddu è "na
bedda fiura" pirchì è vivu.
- 237. L'incontru cu la
morti si svolgi ntra lu sonnu e lu duluri, nta lu diliriu di la
suffirenza. È un sonnu tirribili in cui ci arriva la nutizia di lu
tirribili statu in cui si trova la sô amata. Dda "morti
scura" è anchi fridda, agghiaccianti, la quali senza emozioni e
nta na manera orribilmenti discrittiva ci dici di lu statu di la sô
bedda, e nta la descrizioni nun dici chiddu ca è chiaru e suttantisu,
cioè ca idda è morta: -Nun la circari pirchì è suttirrata!-
- 239. Vâ a la Cresia
Matri, ddà unni c'è la Biata Virgini.
- 240. Isa la balata.
- 241. La truvirai nta lu
statu di corruzioni. La decrizioni siciliana è accussì grafica e viva
ca nni fa aggjarniari di nu scantu nauseanti.
|
|
|
245
250
255
260
265
|
- 242. A lu postu di la
bedda gula c'è un gran surci chi fa scantari.
- 243. Unni c'era la bedda
cullana lucenti.
- 244. Nta la capiddatura,
tra li capiddi li surci ci avianu fattu lu nidu.
- 245. Ddi capiddi chi
eranu adurnati di ciuri e di perni.
- 246. Lu macabru tema di
l'armali chi cunsumano lu beddu corpu di la Barunissa continua: li
surci s'ànnu manciatu li nichi manu, e s'ànnu manciatu ddi beddi occhi
niuri chi erano di na biddizza particulari.
- 248. Lu poviru amanti è
comu si mpruvvisamenti fussi scossu di ddu sonnu di diliriu. Lu
stupuri unni l'avia fatto cadiri la tirribili nutizia chi ci detti la
matri, scumparisci, e lu tirruri, chi ci inchiu lu cori l'incontru cu
la Morti, lu riporta a la rialtà, na realtà china di n'ansia dulurusa,
china di scantu. Nun è veru, nun è pussibili ca idda sia morta. Nta la
cunfusioni pinusa di la menti cerca li custodi di la cresia: -Dicitimi
d'unni sunnu i sacristani...
- 249. Prestu, chi
grapissiru li porti di la cresia. La voli vidiri iddu l'amanti morta,
nni voli essiri sicuru, nun cridi a nuddu: si tratta di un tirribili
sonnu.
- 250. Chi armenu ci
dassiru li chiavi, chi facissiru prestu.
- 251. "Si no rumpu
li porti cu li manu!" La prescia di sapiri la virità addiventa
sarvaggia.
- 252. Ma allura veru è ?
È morta? Lu cori si dispera: chi vinissi lu Vicariu Ginirali, accussì
pozzu sfugari di la mê sorti nfilici.
- 254. Vogghiu risuscitari
la mê dia, idda pi mia era tuttu lu munnu.
- 255. Lu postu di na dia
nfatti nun è tra li morti. Nun è dignu di idda stari cu li morti.
- 256. Lu tema di la
"Fenesta ca lucive" ritorna. La prighera strazianti di
l'amanti accumincia, dumannannu a lu sacristanu di daricci un pocu di
tempu cu la morta.
- 257. Pi scinniri nta la
sipurtura na torcia addumata pi putirla vidiri.
- 258. Lu diminutivo cca è
pi otteniri la buntà di lu sacristanu pirchi stassi attentu a idda.
- 259. Pi nun lassarla
sula a lu scuru e ci tinissi sempri na lampa addumata.
- 260. Prima, quannu era
viva, si scantava di dormiri sula.
- 261. Irunia di la sorti!
Ora è n cumpagnia di li morti.
- 262. Mettici na balata
di marmu.
- 263. Cu quattru
ancileddi, uno ogni antu.
- 264. E chi l'ancileddi
tinissiru >na curuna di ciuri supra d=idda. È na nsistenza di
lupueta, pirchì AEu nun ti potti di ciuri parari. Li morti si
cunfortanu cu ciuri e prigheri,e idda nun appi nè l=uni nè l=autri.
Ora lu poeta voli assorviri stu sacrusantu duviri.
- 265. Taliannu a lu celu,
na pusizioni supplicanti, nta stu casu, e chi mentri chancinu sta
morti mpruvvisa, priassiru pi idda: pi la sarvizza di l'anima sua.
- 266. Vogghiu ca supra
sta balata ci scrivinu, cu littri d'oru: cioè
ncancillabili,ncorruttibili, pi la pusterità.
- 267. La storia di sta
morti dispirata, numana, pirchì nun ci accurdaru nuddu
cunforturiligiusu e morali.
|
|
|
270
275
280
285
290
|
- 268. Comu un filu di
pagghia n manu a lu ventu.
- 269. Sbattutu di nu
sdirrubu a n'avutru. È ddu poviru nnamuratu chi pigghiatu di un duluri
strazianti di un latu e assicutatu da lu Baruni spiatatu di l'autro,
va scappannu pi susu e ghiusu a li muntagni, ma si teni vicinu, cchiù
chi pò a lu Casteddu.
- 270. U so' sirvituri lu
sprona ad alluntanarisi da ddi paraggi.
- 271. Li cacciatura,
l'omini di lu Baruni sunno veru vicinu, comu diri: a li cianchi.
- 272. Lu sô caminu è tra
viola e trazzeri profunni e mpervi.
- 273. Li gammi sunnu
straziati di li spini e stanchi... veramenti è lu cori chi è starziatu
e stancu di campari.
- 274. Lu servituri, comu
si fussi stancu puru iddu, dici ca la furtuna canciò, la fortuna di lu
sô patruni.
- 275. Lu celu chi era
chiaru e cuntentu si carricò di negghi niuri: presaggiu di na vita
pisanti e china di suffirenzi.
- 276. Puru lu sô cori
scurò, ed è pisanti, senza nudda spiranza.
- 277. Nun havi cchiu la
forza nè la vuluntà di campari, tantu menu di luttari.
- 278. La mala sorti chi
lu pirsicuta, la sfurtuna chi appi nta la vita.
- 279. Nun lu fa cchiù
turnari a lu Casteddu. Ci chiudiu la strata chi lu porta a lu
Casteddu. Lu distinu fici di na manera tali, di nun daricci cchiù
ragiuni di turnari a lu Casteddu .
- 280. Ci livò la spiranza.
Virdi è lu culuri di la spiranza. Lu distinu ci chiudiu la via, ma lu
sô amuri brucia ancora forti e lo fa suffriri.
- 282. Pirduta la spiranza
di rividiri la sô amata viva, abbruciatu di dda passioni chi nun ci
duna paci, chiama lu diavulu pirchì ci facissi rividiri la sô dia, n
pagamentu iddu ci duna l'arma sua.
- 283. Ci addumanna di
faricci sta grazia.
- 284. Chi lu facissi
parrari cu la sô amanti.
- 285. E iddu pô ristarrà
cuntentu all'infernu. Nun ci nteressa cchiù di perdiri l'anima si n
canciu pô n'autra vota rividiri l'uggettu di lu sô amuri. La
disperazioni di lu giuvinitocca li parti cchiù prufunni di lu sô cori,
e, nell'incusapevuli diliriu, pronunzia ddatirribili prighera, la
prighera di la dannazioni.
- 286. Lu diavulu,
pirsunificatu nta lu sirpenti, comu nni la cridenza biblica,
truvannusi a passari ntisi la sô richesta. Lu diavulu nun passava,
iddu è sempri attornu a nui cu li sô nnumirevuli tintazioni, prontu a
accaparrarisi qualunqui anima debuli; veramenti spicciu ad affirrari
ogni occasioni.
- 287. E dici a lu poveru
nnamuratu di mettisi a cavaddu d'iddu e ci farà la grazia:l'adulazioni
piriculusa di satana è evidenti, lu desideriu di lu giovini è un
cumannu!
- 288. Omu e bestia
scumpareru nta na strata niura.
- 289. Iddu stissu nun
sapi d'unni e quannu avvinni sta scumparsa: è comu l'iniziu dil'obliu
di la vita nta sta terra.
- 290. Mancu lu pueta sapi
cuncipiri la virità di lu fatto: è veru o è un sonnu?
- 291. Ca omu e sirpenti
ieru all'autru munnu?
- 292. L'arma straziata di
l'omu , sbauttuta di novu nni lu duluri, si senti traspurtari.
- 293. Nta l'abissu cchiù
prufunnu, cchiù prufunnu di li visciri di la terra e di lu mari.
|
|
|
295
300
305
310
|
- 295. Lu nfernu era
accussì chinu ca nun c'era cchiù spaziu mancu pi n'autra anima. È
dulurusu scupriri l'innumerevuli quantità di animi pirduti. Lu giuvini
nnamuratu già si pintiu di essirci vinutu (vidi versu 294).
- 296. Doppu chi l'occhiu
s'abitua a dda grandissima fudda, accumincia a distinguiri a chiddi
chi canusci. E prima di tutti vidi lu tradituri, lu giura chi causò la
tragedia, assittatu nta na seggia, quasi comu ntô tronu, comu lu re di
li spii.
- 297. E liggeva un
libru... di l'Uffizi?! Lu sarcasmu di lu pueta metti n manu a lu
munacheddu, ddu libro chi nun lessi mai n vita sô.
- 298. Avvicinannusi, la
scena diventa cchiù visibili: lu giura è assittatu nta n quararuni
arruvintatu.
- 299. Unn'è ca s'arrusti
lu corpu dilicatu. L'ironia di lu pueta è a lu puntu cchiù iavutu
versu stu auturi di mali.
- 300. Quannu vitti a lu
giuvini ci stinniu la manu, lu nvita cioè a suffriri cu iddu.
- 301. Cu la facci
cirimuniusa: nun sulu lo nvita a signali di manu, ma anchi mustrannucci
na facci amichevuli e rispittusa. La pirsunalità ipocrita l'accumpagna
finu all'infernu.
- 302-303. Lu tempu nun
manca pi dariti chiddu ca ti meriti. Duna tempu a lu tempu, ca lu
munnu è rutunnu e vinirrà lu mumentu puru pi tia. Quannu lu mari
sicca, chiddu ca c'è a lu funnu virrà fora, e la virità di la tô
pocrisia si scuprirà. St'ultimi versi sunnu dubiusi, forsi nun fannu
parti di stu testu; lu monacu soffri già la sô punizioni.
- 306. Guardannu in giru
tra la fudda di ddi animi, n autro particulari lu culpisci, un
particulari assai dulurusu: un circulu di focu.
- 307. N menzu a ddu
circulu, la sô amanti chi soffri turturata da li ciammi.
- 308. Comu si nun fussi
abbastanza ca lu ventu ciuscia comu nta na timpesta.
- 309. In cchiù giria comu
un mazzamareddu, trascinannu l'animi chi sunnu dda dintra(lu circulu
di focu). È ddu timpurali nfirnali dantiscu chi "...voltando e
percotendo lemolesta...", è ccussì facennu, si forma a
mazzamareddu chi "...di qua, di là, di giù, disù li mena...".
Sulu chi ccà la punizioni è cchiù granni pirchì lu ventu batti tra li
ciammi, e l'animi sunnu tra ventu e ciammi. E comu si fa a traduciri
mazzamariddianta n'avutra lingua? Sulu la lingua Siciliana pussedi na
simili parola chi discrivimagicamenti tutta dda scena.
- 310. Idda lu chiama
marvagio pirchì pi causa iddu, idda ora si trova cunnannata a li peni
eterni, ma puru ntô rancuri c'è ancora na traccia d'amuri nn=idda, e
l'asprizza di lurimproviru veni alleggiruta da li paroli chi usa: nun
dici "scillarato", ma "cori scillaratu", quasi
comu "cori miu crudeli", nsumma è comu n rammarico chi un
granni amuri finiu accussì.
- 311. Soffri li peni
nfirnali pi causa d'iddu.
- 312. Ci avissi duvutu
chiudiri (firmatu, da lu francisi fermè')la porta allura (tannu).
- 313. Quannu lu nvitò a
trasiri nta li cammari soi. "Armuzza mia": lu ricordu duci
di ddi priziusi iorna d'amuri nun la voli lassari.
|
|
|
315
320
325
330
335
|
- 314. La risposta d'iddu
nun è na giustificazioni, ma na tistimunianza di lu sô grannissimu
amuri chi ancora l'abbrucia, comu ddi ciammi nfirnali abruciano a
idda.
- 315. Tantu è veru chi
ora chi iddu è privu d'idda, lu stissu munnu pi iddu nun havi cchiù significatu:
nsemi a idda tutto muriu, puru la vuluntà di campari.
- 316. E... -Si nun mi
cridi, grapimi lu pettu e nta lu mê cori ci trovi stampatu lu tô beddu
nomu: Titidda...- vizzigiativu pi Catarina.
- 318. Li piccati sunnu
assai, la vita è curta. Lu pueta spinci lu giuvini a darisi a Dio.La
visita all'infernu nfatti, nun è statu autru chi un sonnu, pi faricci
vidiri li peni chisunnu sarbati a ddi piccatura chi nun si ravvidunu.
- 319. C'aspetti? Dumanna
pirdunu, fà pinitenza.
- 320. Li sonnura scoprunu
lu futuru.
- 321. Ànnu svilato chiddu
ca succedi, si nun ti penti.
- 322. Ddu beddu giuvini,
comu si avissi datu mmediatamenti retta all'ammunizioni di lu pueta,
nni veni discritto gia' "struttu", cioè disfattu n facci,
imaciato di la suffirenza edi la pinitenza.
- 323. Lu vittiru nta na
gnuni di cresia.
- 324. Ddu sfurtunatu è
vistuto di frati.
- 325. Li paroli piatusi
chi ci nescinu di la vucca, scippanu l'arma. Lu forti duluri di aviri
piccatu e lu granni chiantu di pintimentu fanno piatà.
- 326. Si ponnu sentiri li
lamenti dulurusi di ddu cori affrittu ca nun avi cchiù paci (abbentu).
Ma cu l'avi lu curaggiu di sintilli ? Comu si pô risistiri a stu gran
duluri? A stu puntu nun si pô nun pinsari a ddu giuvini di li versi
76-77 unni nta la stessa cresia sfaiddia cu l'occhi nnamurati.. La
scena prisenti ci fa cchiù tristi, e lu giuvini nni fa cchiù pena
appuntu pi stu viloci e orribili succidirisi di avvinimenti.
- 330. Lu giuvini è
compritamenti turnatu a li sô sensi. La rialtà l'assarta cu tutti li
sô piccati, e lu inchi di scunfortu e di pintimentu, e comincia lu
dulurusu chiantu e dumanna perdunu a lu Criaturi. Si nni voli jiri nta
na gnuni cchiu' luntana di un disertu, addabbanna, a l'autru latu,
unni nun c'è n'arma viva.
- 331. Pascirisi d'erba,
di chiddu chi pô truvari nta n disertu, comu l=armali.
- 332. Farisi un lettu di
spini.
- 333. U cuscinu di petri.
Lu Vernagallu si voli fari remitu e passari lu restu di la sô vita
suffrennu e facennu pinitenza.
- 334. Battirisi lu pettu
cu na petra.
- 335. Finu a chi lu
duluri e lu pintimentu addiventanu accussì forti ca l'occhi si ci
inchinu di chiantu comu dû funtani.
- 336. Lu chianciri sarrà
accussì granni e dulurusu ca lu Patri vidennulu accussì chinu di
pintimentui, cu la sô nfinita misericordia, l'abbrazza e ci duna lu sô
pirdunu.
- 338. Na ripitizioni comu
spissu si nni trovanu. Ciumari, ciumareddi.
|
|
|
340
345
350
355
360
|
- 340. Lu tonu di lu pueta
è comu >na prufizia, l'affirmazioni pirpituamenti vera. LaGiustizia
Divina nn'arriva sempri cu grazii e punizioni.
- 341. È lu Diu di Manzoni
"...che affligge e che consola..."
- 342. Doppu l'espressioni
religiusamente fatalistica, lu pueta ritorna a la storia. Lu duluri di
la famigghia nun pô finiri, anzi è a lu puntu cchiù niuru de la
dispirazioni. C'è n'ummira ceca (vidi versu 191), scimunita, chi gira
pi li stanzi.
- 343. È la matri
scunsulata chi si anchi è arridutta accussì, è ancora riconuscibili.
- 344. Oramai nun fa autru
chi suspirari.
- 345. Non àvi cchiù
lacrimi, non parra cchiù.
- 346. Vicinu a idda si
sentinu li grida e li chianti lamintusi di li soru.
- 348. Li soru si
lamentanu pirchì pi la cara morta nun si cilibraru mancu missi.
- 349. A idda nun ci
ficiru mancu lu funirali.
- 350. Nuddu l'accumpagnò
a lu cimiteru, pi idda nun ci nni fu pricissioni.
- 351. Lu stissu tabutu
nun fu cummigghiatu di la cutra tradiziunali di funirali. Pi idda nun
ci fu nenti. A idda si la purtaru ô scuro senza tanti cirimoni.
- 352. Lu Casteddu ca era
tantu onuratu e ben vistu n tutta la Sicilia, ora pirdiu lu sô bon
nomu.
- 353. Puru a vidirlu di
luntanu (arrassu) fa scantari: nuddu si voli avvicinari a lu Casteddu
malidittu,sulu a vidirlu unu si scanta.
- 354. È (lu Casteddu)
come un capo sbandito, numaru unu nta la lista di li ricircati di la
liggi, cioè: un criminali. Lu Casteddu cca è persunificatu cu lu
patri, lu Baruni.
- 355. Ora ci sunnu li
spirdi, ed è muratu, chiusu, siggillatu. Si rifirisce a la cridenza
pupulari secunnu cui li spirdi senza paci o li spirdi maligni, ora
stannu nta la stanza di lu dilittu ca fu murata.
- 356. Li mura di lu
Casteddu chiancinu e prianu di essiri lavati di la malidizioni chi
hannu di supra pi curpa di lu Baruni.
- 357. Puru lu Baruni
(turcu) spiatatu chianci e voli fari pinitenza. I turchi eranu
sinonimu di genti crudeli e senza battisimu.
- 358. Ddu mal=omu nun pô
cchiu' dormiri. A la rabbia cicanti chi ci fici inchiri li manu di lu
sô sangu, fa postu lu rimorsu e lu pintimentu, e novamenti ancora la
raggia contru lu munnu tuttu l'afferra pirchi` nun si sappi
cuntrullari e pi aviri ammazzatu dda figghia ca amava tantu.
- 359. Mpreca contru Diu e
contro la sô tinta natura.
- 360. Lu turmentu di lu
rimorsu è cchiù forti di li sô forzi e dumanna a lu celu di grapirisi
supra d'iddu, cioè di casticallu, e a la terra dumanna di
agghiuttirisillu. Ora nun c'è sulu lu duluri di aviri pirdutu la
figghia, ma la virgogna di essere stato iddu a cummettiri lu tirribili
misfattu, la virgogna di esseri lu parricida.
- 361. Oh, chi lu celu
l'ammugghiassi ntra li ciammi di li saitti e lu facissiru cinniri nta
un lampu.
- 362. La firocia chi usò
contru la figghia ora si vota contru a sê stissu, dumannannu a cui è
chi lu senti (o forsi ancora a lu Celu?) chi ci scippassiru, senza
cumpassioni, ddu cori tintu chi teni ntra lu pettu. La viulenza di lu
sô modu di pinsari arresta ancora putenti.
- 363. Si agguria di
essiri ammazzatu a cutiddati, di notti, nta lu lettu, mentri dormi.
|
|
|
365
370
375
380
385
390
|
- 364. Lu rimorsu e lu
duluri purtaru lu Baruni a dilirari e va caminannu di notti cu
l'occhisbarrachiati e suspittusi pi l'ummiri chi ci accumparinu e
scumparinu.
- 365. Caminannu comu n
orbu (tampasiannu) pi li strati (di lu francisi "rue")
diserti.
- 366. Senti (nta l'ossa)
la notti cu l'ali agghilati, comu si la notti fussi un dimoniu.
Èpisanti ccà la prisenza malaguriusa di la morti.
- 367. Suspira, cchiu' di
diri: -La spiranza è pirduta! -
- 368. Attornu a iddu, nni
l'aria niura di la notti, senti muvirisi li spirdi addannati.
- 369. Li spirdi addannati
abballanu e ridino nta n modu sghigghianti.
- 370. Lu dilirio lu purtò
nta n'atmusfera nfirnali chi nun ci duna paci: si vota e rivota nta lu
sô lettu senza truvari riposu.
- 371. Comu si lu sô lettu
fussi di spini e di chiova.
- 372. E na vuci lamintusa
si fa sempre sentiri: -Turmentu, turmentu.- Lu dilittu fattu e la sô
natura tinta, fannu lu Baruni ncapaci di perdunari la figghia prima e
se stissu doppu.
- 374-375. L'abbattimentu
è cchiù chi stanchizza: è abbattimentu fisicu e murali chi nfini
l'arriva. Lu sonnu lu vinci.
- 376-377. Ma nta lu sonnu
sfinutu, la sô menti cuntinua a fantasticari comu si avissi la frevi.
Lu munnu nfirnali unni lu ittò lu diliriu, lu turmenta e lo punci
(comu i chiova ntô lettu. Cu ddi ummiri e spirdi addannati chi
fabrica.
- 378. Ca s'infilanu l'uno
nni l'autru, comu la negghia s'infila nta la negghia, currennue
vulannu senza firmarisi mai.
- 380. Nta lu sonnu lu
Baruni vidi lampiari nta la sô menti quasi tutta la sô vita: li filici
jiorna di la giuvintù chi nun torna cchiù, lu sfrazzu aristucraticu e
la putenza ca lu mettinu supra a li sô vassalli. Nfini arriva un
numaru di figghi chi circunnanu li ginituri comu na curuna di ciuri e
portanu la filicità di la famigghia a lu puntu cchiù iavutu.
- 385. La sô menti
cuntinua a vidiri la sô vita passata ca è china di beddi cosi, comu si
la rota di la furtuna ci dassi l'unu di lu tuttu.
- 386. Nta lu sô granni
disideriu di la filicità passata, la menti pigghia la fantasia pirialità,
e voli turnari a lu Casteddu, a ddu Casteddu chi ci detti lu titulu di
Baruni,pi turnari a godiri la figghia chi è lu sô tisoru: dda figghia
chi fa nvidia a la luna e chi ognunu dici ca li sô bddizzi vinceru lu
suli.
- 390. La menti c'abbrucia
pi la frevi ritorna tra l'ummiri di dda notti spavintusa, elu Baruni,
cirnennu cu l'occhi ogni stanza a lu scuru, cerca la figghia.
- 391. E a lu sô chiamari
arrispunni sulu l'ecu (licchiu), e rispunni da tutti l'angulidi le
stanzi vacanti, comu a tistimuniari la fini di tuttu, di la figghia e
di la sô filicità e di la vanità di li cosi di stu munnu.
|
|
|
395
400
405
410
415
|
- 394. Lu sonnu si
ravvicina sempri cchiù ora a l'orribili realità. C'è comu nu scantu
scanusciutu,un prisintimentu prufeticu ca ci strinci lu cori cu na
manu bistiali (granfa), chi ci fa mancari lu rispiru, e cerca, e grida
lu nomu di la figghia adurata sintennusi tiratu a circarla nta la
stanza di l'omicidiu, ora a lu scuru e silinziusa.
- 399. Nta lu sonnu
angusciusu di dd'atmusfera diabolica, lu Baruni vidi na vecchia chifa
scantari, e si vota a idda e ci dici di livarlu di ddi peni, di
l'ansia e di faricci ritruvarila figghia.
- 401. A tia la cercu o
vecchia stria-, dici lu Baruni. È un nganno crudeli chi ci fa la menti
già mpazzuta.
- 402. Dda stria pallita
ca mancu pari viva, stenni lu vrazzu trimanti e ci fa signalisfuttenti
versu la stanza cchiù vicina.
- 406. Cu n'asclamazioni
sarcastica e dulurusa lu pueta spinci lu Baruni a lanciarisiversu dda
stanza, unni forsi la figghia dormi sutta la cutrigghia vranca.
- 410. Iddu isa na punta
di la cutra e chiama a sô figghia.
- 411. Sta vota a lu sô
chiamari c'è completu silenziu, lu silenziu di la morti, e mancu lu
licchiu ci arrispunni.
- 412. Frineticu nta sô
ricerca, nun cridennu ca sutta a cutra c'è lu lettu vacanti, nfila la
manu sutta li linzola e la tira fora russa di sangu.
- 413. Sbarrachia l'occhi
ed è tirrurizzatu. Nta lu sô sonnu di agunia aveva avutu la spiranza
di rividiri la figghia, ma lu distinu crudeli ci fa ancora na vota
inchiri li manu di lu sangu di Catarina.
- 414. È sangu fumanti,
ancora cauro di vita e che grida vinnitta, e la ciamma di la minnitta
abbrucia forti e ci fa abbruciari lu vrazzu e li vini finu a lu funnu
di lu sô cori niuru, crudeli e senza cumpassioni.
- 418. E a stu puntu
finisci lu sonnu di duluri. Lu sonnu funeriu di lu Baruni. O lu sonnu
chi fu lu funirali di lu Baruni? Cioè ddu sonnu ca l'ammazza? È lu
pueta chi cunnanna lu Baruni a lu rimorsu, e si minnica contru
l'assassinu scillaratu.
|
|
|
420
425
430
435
440
|
- 420. Lu pueta concrudi
lu raccuntu cu n'ammunizioni murali: cioè a nun perdiri lulumi di la
ragioni e a nun farisi vinciri da la raggia, si no la Giustizia Divina
nni cunnanna in manera pisanti. La raggia fa scava la nostra ragiuni,
cioè nun fa vidiri cchiù li cosi in manera chiara.
- 421. Metti un velu di
sangu all'occhi nostri: non vedemu cchiù li fatti in maneraogettiva,
ma li vedemu sulu cu l'occhiu di la minnitta.
- 422. Lu suspettu, vermi
chi mmilena lu ciriveddu, nni strascina versu lu pricipiziu, la ruvina.
- 423. E mittemu di latu
puru l'onuri e la virtù, nfatti nenti cunta cchiù na vota chi nni
facemu pigghiari da la raggia.
- 424-425. La malidizioni
si estenni a tutti li discinnenti li quali, puru iddi, ànnu a pagari
pi lu sacrilegiu di l'empiu Baruni. Quasi comu Dio punissi puru i
discinnenti pi cchiù fari soffriri lu piccaturi!?
- 426. Stati attenti,
pensateci beni, pirchì tutti chiddi chi fannu vinciri la raggia, e
apertamenti si scordanu la regula Divina di cumpassioni, pirdunu e
carità, sarannu agghicati di l'iradi Diu.
- 428. Senza nuddu russuri
n faccia. (Cara: da lu spagnolu: facci).
- 430. Cu na nvucazioni
finali lu pueta si rivolgi a Diu pirchì facissi sentiri la sô manu
pisanti supra tutti chiddi ch=ignoranu la Sô liggi.
- 432. Ancora na vota lu pueta
si rivolgi a li Carinisi chi tantu beni hannu vulutu a la Barunissa,
pirchì nni chiancissiru la morti.
- 434. E accussì lu pueta
cu la vuci china di chiantu, dumanna rassignatu, esortannu tutti, di
pensari a idda senza disturballa; di nun si la scurdari, ma di nun
parrarinni mali; di lassalla cu la paci di li morti, si veramenti
l'ànnu amata. Di priari pi idda, perchì un gnornu anche nui saremu
comu a idda, cioè cu bisognu di prieri. Dunque faciti beni e un gnornu
sariti ricumpinsati. Sta urtima strofa nni la porta lu Galanti, mentri
i primi du versi sunnu di lu testu di De Mari.
|
|
|
[ Fenesta Ca lucive ]
Fenesta ca lucive mo non luce,
forse che Nenna mia stace ammalata.
S'affaccia sua sorella e me lo dice:
-Nennella toia e` muorta e sotterrata.-
Addio fensta, restate nzerrata,
ca Nenna mia non se po` affacciare.
Io cchiu` non passaraggio da sta strada,
vaco a lo camposanto a passiare,
nzino a lu iuorno che la morte ngrata,
mme face Nenna mia ire a truvare
Va alla chiesa, scopre lo tavuto.
vid'a Nennella toia com'e` tornate.
Da chella vocca ca niscieno sciure,
mo nescino li vierme, oh che pietate.
Zi sacristano mie tiennecce accura,
na lampa sempre tiennecce allumata;
primma chiagneva ca durmeva sola
mo duorme cu li muorte accumpagnata.
[ Indici ]
|
|
L'Origini
Introduzioni
La Barunissa Di Carini
Fenesta Ca Lucive
[ Bibliografia ]
Lu volu d'Icaru
La Barunissa Di Carini
La Barunissa Di Carini
La Barunissa Di Carini
La Barunissa di
Carini
|
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
..................................
|
U Sicilianu
U Sicilianu
Anonimu
Salvatore Di Giacomo
Terzu libru di li Laudi di G D'Annunziu Li Tri Iccari
Petru Barcellona-Passalacqua
Salvatore Salomone-Marino
Vann'Antò
Federico De Maria
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|